In de voetsporen van...

De eerste stadsomwalling van Brussel dateert uit de 13de eeuw. Het traject omsluit de verschillende polen die de stad hebben gevormd : het hertogelijk paleis op de Coudenberg, de handelshaven aan de Zenne en de Sint-Michiels- en Goedelekathedraal, en bepaalt mee de definitieve structuur van het stadscentrum. Aangezien de walmuur nooit systematisch ontmanteld werd, integreerde het stadsweefsel beetje bij beetje zijn structuur. Vandaag bestaan hier en daar nog materiële overblijfselen van de omwalling. Elders verwijzen slechts de vorm van een plein of een straatnaam naar de vroegere aanwezigheid van de muur. Deze brochure gidst je te voet of met de fiets langs de overblijfselen van de eerste omwalling van Brussel.

De middeleeuwse omwalling dateert uit de 14de eeuw. Op de Hallepoort na is zij volledig verdwenen, maar zij drukt tot op vandaag onmiskenbaar een stempel op de stad. Het huidige tracé van de kleine ring is het resultaat van de tweede omwalling die tussen 1360 en 1400 werd gebouwd. Op het einde van de 17de eeuw werd zij ingrijpend gewijzigd en verbouwd, maar het tracé bleef zo goed als ongewijzigd. Vanaf de 18de eeuw en vooral in het begin van de 19de eeuw werd de omwalling afgebroken en werden op hetzelfde tracé boulevards aangelegd waar het aangenaam wandelen was. Welnu, deze wandelbrochure leidt je langs de sporen uit het verleden die de tand des tijds hebben overleefd. Deze brochure gidst je te voet, met de metro en met de tram langsheen het tracé van de tweede stadsomwalling van Brussel.

De iconografie van een stad bevat soms werken die opvallen door originaliteit en grote documentaire waarde. Dat geldt voor de tekeningen van Remigio Cantagallina. Deze brochure nodigt u uit om aan de hand van het reisschetsboek van de Florentijnse kunstenaar Brussel en zijn omgeving aan het begin van de 17de eeuw te ontdekken. Een eerste wandeling leidt u door de Vijfhoek van de Hallepoort tot aan de voormalige Schaarbeeksepoort (Kruidtuin). Ze loopt voornamelijk door de wijken van de bovenstad met zijn concentratie aan karakteristieke gebouwen zoals het Coudenbergpaleis en de Sint-Michiel-en-Sint-Goedelekerk, naast tal van patriciërswoningen zoals het hof van Bournonville en het hof van Hoogstraten. De gids bevat verder enkele wandelingen in de voetsporen van Cantagallina door Sint-Gillis, Anderlecht, Vorst en Etterbeek.

Ook beschikbaar in het Engels.
This publication is also available in English.

There are works in the iconography of a city that stand out due to their originality and major documentary value, and this certainly applies to the drawings of Remigio Cantagallina. This brochure invites you to discover Brussels and the surrounding region in the early 17th century through the travel journal of the Florentine artist. It starts with a tour through the Pentagon, from the Halle Gate to the former Schaerbeek Gate (Botanique), travelling mainly through the upper town, across  neighbourhoods where emblematic buildings such as Coudenberg Palace and the Collegiate Church of Saint Michael and Saint Gudula were concentrated, as well as a significant number of aristocratic townhouses, including Hôtel de Bournonville and Hôtel d’Hoogstraeten. The guidebook then suggests a number of excursions outside the city centre, following in
Cantagallina’s footsteps towards Saint-Gilles, Anderlecht, Forest and Etterbeek

Voor hij hofschilder werd van Margaretha van Oostenrijk en later van Maria van Hongarije, woonde en werkte Bernard van Orley (°tussen 1487 en 1491 - †1541) in Brussel. Hij leidde er een van de grootste ateliers van die tijd. Hij schilderde religieuze thema’s, portretten en kartons voor wandtapijten en glas-in-loodramen in de Vlaamse traditie, maar introduceerde ook de nieuwe invloeden van de Italiaanse en Duitse renaissance. Zijn werken verfraaiden kerken en vorstelijke residenties of instellingen. Ze tonen allerlei stadsgezichten maar ook de landelijke omgeving, met name het Zoniënwoud.

Deze beknopte gids presenteert enkele wandelingen in het centrum van Brussel, in het teken van Bernard van Orley en zijn leven en werk. De gids nodigt ook uit om op zoek te gaan naar sporen van de kunstenaar in Oudergem, Watermaal-Bosvoorde, Groenendaal, Tervuren, …